Δυσφασία
Η δυσφασία είναι μια επίκτητη διαταραχή του λόγου που την χαρακτηρίζει η απώλεια συγκεκριμένων γλωσσικών λειτουργιών που έχουν να κάνουν με την ικανότητα:
- Να παράγουμε λεκτικά μηνύματα
- Να κατανοούμε τον λόγο των άλλων
- Να χρησιμοποιούμε το λόγο (να γράφουμε και να διαβάζουμε)
Η δυσφασία μπορεί να προκληθεί από εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά όχι μόνο από αυτό. Άλλα αίτια που μπορεί να την προκαλέσουν είναι όγκοι, μετεγχειρητικά τραύματα, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εκφυλιστικές νευρολογικές παθήσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και η ασθένεια κινητικών νευρώνων.
Σύμφωνα με την ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών και διαταραχών συμπεριφοράς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ορίζουμε ως:
- Αναπτυξιακή Δυσφασία Αντιληπτικού Τύπου: Την διαταραχή κατά την οποία η ικανότητα του παιδιού να κατανοεί τη γλώσσα είναι κατώτερη από τη νοητική του ηλικία. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, η εκφραστική γλωσσική ικανότητα είναι έντονα διαταραγμένη, ενώ οι ανωμαλίες στην παραγωγή φθόγγων είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Σε αυτό τον τύπο δυσφασίας αντιστοιχεί το μεγαλύτερο ποσοστό συνοδών κοινωνικο-συναισθηματικών διαταραχών και διαταραχών συμπεριφοράς. Αυτές οι διαταραχές δεν λαμβάνουν ειδική μορφή, αλλά εμφανίζονται σχετικά συχνά με υπερδραστηριότητα και απροσεξία, κοινωνική αδεξιότητα και απομόνωση από τους συνομιλήκους, άγχος, ευαισθησία ή αδικαιολόγητη συστολή. Τα παιδιά με τις βαρύτερες μορφές διαταρχές της αντιληπτικής γλωσσικής ικανότητας μπορεί να είναι κάπως καθυστερημένα ως προς την κοινωνική ανάπτυξη τους, να μιμούνται γλώσσες που δεν καταλαβαίνουν και να έχουν περιορισμένα ενδιαφέροντα. Ωστόσο διαφέρουν από τα αυτιστικά παιδιά επειδή συνήθως δείχνουν φυσιολογική κοινωνική αμοιβαιότητα και είναι φυσιολογικά στο παιχνίδι όπου παίαζει ρόλο η μίμηση, βρίσκουν καταφύγιο στους γονείς και χειρονομούν σχεδόν φυσιολογικά, ενώ παρουσιάζουν μόνο ήπιες διαταραχές στη μη λεκτική επικοινωνία. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται απώλεια της ακοής σε κάποιο βαθμό, χωρίς όμως αυτό να ευθύνεται για τη γλωσσική διαταραχή.
- Αναπτυξιακή Δυσφασία Εκφραστικού Τύπου: Είναι η διαταραχή εκείνη κατά την οποία η ικανότητα του παιδιού να εκφράζεται προφορικά είναι κατά πολύ μικρότερη από την αντιστοιχούσα στη νοητική ηλικία του, αλλά η κατανόηση της γλώσσας είναι φυσιολογική. Ενδέχεται να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν ανωμαλίες στην άρθρωση. Τα συμπτώματα στη διαταραχή της έκφρασης του λόγου αφορούν στην προσπάθεια του παιδιού να επικοινωνήσει με τους συνομιλήκους του και τον κοινωνικό περίγυρο του, παρά τη γλωσσική βλάβη και την τάση του να αντισταθμίσει την αδυναμία αυτή με εκδηλώσεις, χειρονομίες, μιμική ή άλαλα φωνήματα. Ωστόσο οι συναφείς δυσκολίες που προκύπτουν στις σχέσεις με τους συνομιλήκους του, η συναισθηματική διαταραχή, η απορύθμιση της συμπεριφοράς, και η υπερδραστηριότητα και η απροσεξία δεν είναι ασυνήθιστα φαινόμενα, ειδικά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Σε μία μειονότητα περιπτώσεων, η διαταραχή είναι πιθανό να συνοδεύεται από μερική (συχνά επιλεκτική) απώλεια της ακοής, η οποία όμως δεν πρέπει να έχει βαρύτητα τέτοια που να προκαλεί καθυστέρηση της γλωσσικής ανάπτυξης. Η ανεπαρκής συμμετοχή σε συζητήσεις ή η γενικότερη απομόνωση από το περιβάλλον μπορεί να παίζουν βασικό ή επιβοηθητικό ρόλο στη καθυστέρηση των εκφραστικών γλωσσικών δεξιοτήτων.
