Καθυστέρηση Ομιλίας και λόγου

   Ο γιος σας είναι δύο ετών και ακόμη δε μιλάει. Λέει μόνο κάποιες λέξεις, αλλά σε σύγκριση με τους συμμαθητές του δείχνει να έχει μείνει πίσω. Θυμόσαστε ότι η αδερφή του στην ίδια ηλικία, μπορούσε να φτιάχνει ολόκληρες προτάσεις. Ελπίζοντας ότι θα ξεκινήσει να μιλάει, συνεχώς αναβάλλετε να πάρετε μια επιστημονική συμβουλή. Καθησυχάζετε τον εαυτό σας, λέγοντας, ότι κάποια παιδιά περπατούν πιο γρήγορα και κάποια μιλούν πιο γρήγορα. Τίποτα το ανησυχητικό…

Αυτό το σενάριο είναι κοινό μεταξύ των γονιών, που τα παιδιά τους αργούν να μιλήσουν. Πολλοί γονείς μπορεί να διστάζουν να αναζητήσουν βοήθεια, εκτός και αν παρατηρήσουν και άλλους τομείς, που αναπτύσσονται με βραδύτητα κατά τη διάρκεια της πρώιμης ανάπτυξης. Μερικοί μπορεί να δικαιολογήσουν την απουσία ομιλίας, διαβεβαιώνοντας τους εαυτούς τους ότι «θα το ξεπεράσει» ή «δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον για άλλα πράγματα».

Γνωρίζοντας τι είναι «φυσιολογικό» και τι όχι στην ομιλία και στη γλωσσική ανάπτυξη, μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε αν πρέπει να ανησυχείτε, ή όχι, για το παιδί σας.

Φυσιολογική Ομιλία Και Γλωσσική Ανάπτυξη

Πριν Τους 12 Μήνες

Είναι σημαντικό για τα παιδιά αυτής της ηλικίας να παρακολουθούνται, αν χρησιμοποιούν τις φωνούλες τους για να τις συνδέσουν με το περιβάλλον τους. Γουργουρητά και μουρμουρητά είναι τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της ομιλίας. Καθώς τα μωρά μεγαλώνουν (συνήθως γύρω στους εννέα μήνες), αρχίζουν να τοποθετούν ήχους μαζί, ενσωματώνουν τους διαφορετικούς τόνους της ομιλίας και λένε λέξεις όπως «μαμά» και «μπαμπά». (χωρίς να καταλαβαίνουν τι ακριβώς σημαίνουν αυτές οι λέξεις) Πριν τους δώδεκα μήνες, τα μωρά θα πρέπει επίσης, να δίνουν προσοχή στους ήχους και να αρχίσουν να αναγνωρίζουν ονόματα από κοινά αντικείμενα (μπουκάλι, αρκουδάκι κ. λ. π.). Μωρά που παρακολουθούν με προσήλωση, αλλά δεν αντιδρούν στους ήχους μπορεί να αντιμετωπίζουν απώλεια της ακοής τους.

Από 12 έως 15 Μηνών

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας πρέπει να έχουν ένα ευρύ φάσμα ήχων ομιλίας στο μουρμουρητό τους (όπως π, β, μ, δ, ν), αρχίζουν να μιμούνται κατά προσέγγιση ήχους και λέξεις που διατυπώνονται από μέλη της οικογένειας και τυπικά λένε μία ή και παραπάνω λέξεις αυθόρμητα. (χωρίς να συμπεριλαμβάνουμε τις λέξεις «μαμά» και «μπαμπά» ) Συνήθως εμφανίζονται πρώτα τα ουσιαστικά, όπως «μωρό» και «μπάλα». Το παιδί σας επίσης, πρέπει να είναι ικανό να καταλαβαίνει και να ακολουθεί απλές οδηγίες. («Σε παρακαλώ δώσε μου το παιχνίδι» κ. λ. π.)

Από 18 έως 24 Μηνών

Αν σκεφτείτε ότι υπάρχει μεγάλη διακύμανση, τα περισσότερα παιδιά λένε περίπου είκοσι λέξεις στους δεκαοχτώ μήνες και πενήντα ή και περισσότερες λέξεις, μέχρι να γίνουν δύο χρονών.Στην ηλικία των 2, τα παιδιά αρχίζουν να συνδυάζουν δύο λέξεις για να φτιάξουν απλές προτάσεις, όπως «μωρό κλαίει», ή «μπαμπάς μεγάλος». Ένα δίχρονο παιδί θα πρέπει να είναι ικανό να αναγνωρίζει αντικείμενα καθημερινής χρήσης (πραγματικά αλλά και σε εικόνες), να δείχνει τα μάτια, τα αφτιά, ή τη μύτη όταν το ρωτάνε και να ακολουθεί εντολές δύο βημάτων. Όπως για παράδειγμα: «σε παρακαλώ σήκωσε το παιχνίδι και δώστο μου».

Από 2 έως 3 Χρονών

Σε αυτή την ηλικία, οι γονείς συνήθως βλέπουν πολύ μεγάλη πρόοδο στην ομιλία των παιδιών τους. Το λεξιλόγιο του παιδιού σας θα πρέπει να αυξηθεί πάρα πολύ (σε τόσες λέξεις που να μην μπορούν να μετρηθούν) και να συνδυάζει τρεις ή και περισσότερες λέξεις μέσα στην πρόταση. Η κατανόηση πρέπει επίσης να αυξηθεί (και στην ηλικία των τριών), να μπορεί το παιδί να καταλαβαίνει τί σημαίνει «βάλτο πάνω στο τραπέζι» ή «βάλτο κάτω από το κρεββάτι». Επιπλέον, το παιδί σας πρέπει να αρχίσει να αναγνωρίζει τα χρώματα και να καταλαβαίνει περιγραφικές έννοιες. (για παράδειγμα: μεγάλο – μικρό).

Η Διαφορά μεταξύ Λόγου και Ομιλίας

Ομιλία και γλώσσα συχνά συγχέονται , αλλά υπάρχει μια διαφορά μεταξύ αυτών των δύο:

• Η ομιλία είναι η λεκτική έκφραση της γλώσσας και περιλαμβάνει την άρθρωση,η οποία είναι ο τρόπος που διαμορφώνονται οι ήχοι και οι λέξεις.
• Ο λόγος είναι αρκετά ευρύτερη έννοια και αναφέρεται σ’ ένα ολόκληρο σύστημα έκφρασης και λήψης πληροφοριών κατά τρόπο που να έχει νόημα. Η κατανόηση και το να γίνεσαι κατανοητός, μέσα από την επικοινωνία – λεκτική, μη-λεκτική και γραπτή.

Παρ’ όλο που τα προβλήματα στην ομιλία και στο λόγο διαφέρουν, συχνά επικαλύπτονται. Ένα παιδί με πρόβλημα στο λόγο, μπορεί να είναι ικανό να προφέρει λέξεις καλά, αλλά να είναι ανίκανο να βάλει περισσότερες από δύο λέξεις στη σειρά. Άλλου παιδιού η ομιλία μπορεί να γίνεται δύσκολα κατανοητή, αλλά να μπορεί να χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις για να εκφράζει ιδέες. Και κάποιο άλλο παιδί μπορεί να μιλάει καλά, αλλά να δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες.

Προειδοποιητικά Σημάδια για ένα Πιθανό Πρόβλημα.

Εάν ανησυχείτε για την ανάπτυξη της ομιλίας και του λόγου του παιδιού σας, υπάρχουν κάποια πράγματα να προσέξετε. Ένα βρέφος που δεν ανταποκρίνεται στους ήχους, ή που δε φωνοποιεί χαίρει ιδιαίτερης ανησυχίας.

Μεταξύ δώδεκα και εικοσιτεσσάρων μηνών, λόγοι για να ανησυχήσουμε είναι όταν ένα παιδί :

• Δε χρησιμοποιεί χειρονομίες, για να δείξει ή να χαιρετήσει(στους 12 μήνες)
• Για να επικοινωνήσει προτιμάει χειρονομίες, αντί να φωνοποιεί (στους 18 μήνες)
• Έχει δυσκολία να μιμηθεί ήχους (στους 18 μήνες)
• Έχει δυσκολία κατανόησης απλών λεκτικών εντολών

Αναζητήστε αξιολόγηση, αν ένα παιδί άνω των δύο ετών:

• Μπορεί να μιμηθεί μόνο ομιλία ή κινήσεις και δεν παράγει λέξεις ή φράσεις αυθόρμητα
• Επαναλαμβάνει συνεχώς συγκεκριμένους ήχους ή λέξεις και δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει προφορική γλώσσα για να επικοινωνήσει, πέρα από τις άμεσες ανάγκες του
• Δεν μπορεί να ακολουθήσει απλές οδηγίες
• Έχει έναν ασυνήθιστο τόνο στη φωνή (όπως, βραχνό ή ρινικό ήχο)
• Δύσκολα γίνεται κατανοητό, κάτι μη αναμενόμενο για την ηλικία του. Οι γονείς και οι άνθρωποι που τακτικά φροντίζουν το παιδί, πρέπει να καταλαβαίνουν περίπου τα μισά από την ομιλία του, στην ηλικία των δύο ετών και περίπου τα ¾ στην ηλικία των τριών. Στα τέσσερα χρόνια, το παιδί θα πρέπει να γίνεται κατανοητό, ακόμη και από ανθρώπους που δεν το γνωρίζουν.

Λόγοι Καθυστερημένης Ομιλίας ή Λόγου

Πολλοί λόγοι μπορούν να προκαλέσουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας. Σ’ ένα φυσιολογικά ανεπτυγμένο παιδί, μερικές φορές η ομιλία μπορεί να καθυστερεί να εμφανιστεί, λόγω στοματικών βλαβών, όπως προβλήματα με τη γλώσσα ή με τον ουρανίσκο. Ένα κοντό χαλινό (η περιοχή κάτω από τη γλώσσα) μπορεί να περιορίζει την κίνηση της γλώσσας για την παραγωγή του λόγου. Πολλά παιδιά με καθυστερημένη ομιλία έχουν προφορικά και κινητικά προβλήματα, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει ανεπαρκής επικοινωνία σε κάποιες περιοχές του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνες για την παραγωγή του λόγου.Το παιδί συναντά δυσκολίες στο να χρησιμοποιεί και να συντονίζει τα χείλη, τη γλώσσα και τα σαγόνια, για να παράγει λόγο και ήχους. Η ομιλία μπορεί να είναι το μοναδικό πρόβλημα, ή μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα προβλήματα, όπως δυσκολίες σίτισης. Μια αργοπορημένη ομιλία μπορεί επίσης να είναι μέρος (αντί ένδειξης) μιας συνολικότερης (ή γενικής) αναπτυξιακής καθυστέρησης. Ακουστικά προβλήματα είναι συχνά συνδεδεμένα με την καθυστερούμενη ομιλία, γι’ αυτό και η ακοή του παιδιού πρέπει να εξετάζεται από έναν ωτορινολαρυγγολόγο, όποτε υπάρχει ανησυχία σχετικά με το λόγο. Ένα παιδί που έχει προβλήματα ακοής, μπορεί να έχει δυσκολία τόσο στην άρθρωση, όσο και στην κατανόηση, τη μίμηση και τη χρήση της γλώσσας. Μολύνσεις στα αφτιά, ειδικά χρόνιες μπορούν να επηρεάσουν την ακουστική κατανόηση. Απλές λοιμώξεις στα αφτιά, που έχουν επαρκώς θεραπευτεί, δεν επιδρούν στην ομιλία. Όσο υπάρχει επαρκής ακοή σε τουλάχιστον ένα αφτί, η ομιλία και η γλώσσα θα αναπτυχθούν φυσιολογικά.

Τι Κάνουν οι Λογοθεραπευτές

Εάν εσείς ή ο γιατρός σας υποπτεύεστε ότι το παιδί σας έχει πρόβλημα, είναι πολύ σημαντική μία πρώιμη αξιολόγηση από ένα λογοθεραπευτή. Φυσικά αν δεν προκύψει κανένα πρόβλημα, η αξιολόγηση μπορεί να ησυχάσει τους φόβους σας. Κατά τη διεξαγωγή της αξιολόγησης, ο λογοθεραπευτής θα κοιτάξει τις ικανότητες του παιδιού στην ομιλία και το λόγο μέσα στο πλαίσιο της συνολικής ανάπτυξής του. Εκτός από τη γενική παρατήρηση του παιδιού, θα διεξάγει ειδικά διαμορφωμένα τεστ και κλίμακες για να ελέγξει τα στάδια ανάπτυξης της γλώσσας και του λόγου του.

Ο λογοθεραπευτής επίσης θα αξιολογήσει:

• Τι καταλαβαίνει το παιδί (ονομάζεται αντιληπτικός λόγος)
• Τι μπορεί να πει το παιδί (ονομάζεται εκφραστικός λόγος)
• Αν το παιδί σας επιχειρεί να επικοινωνήσει και με άλλους τρόπους, όπως δείχνοντας, κουνώντας το κεφάλι, χειρονομώντας κ. λ. π.
• Καθαρότητα του λόγου και υγιής ανάπτυξη
• Τη λεκτική και κινητική κατάσταση του παιδιού (πώς δουλεύουν μαζί, το στόμα, η γλώσσα, ο ουρανίσκος κ. λ. π., για τη διεξαγωγή του λόγου, της σίτισης, αλλά και της κατάποσης)

Εάν ο λογοθεραπευτής συστήνει ότι το παιδί σας χρειάζεται λογοθεραπεία, η συμμετοχή σας θα είναι πολύ σημαντική. Μπορείτε να παρακολουθείτε τις συνεδρίες και να μάθετε πώς να συμμετέχετε στη διαδικασία. Ο λογοθεραπευτής θα σας δείξει, πώς μπορείτε να δουλέψετε με το παιδί σας στο σπίτι και να βελτιώσετε τις ικανότητες του λόγου και της ομιλίας του. Η αξιολόγηση από έναν ειδικό λογοθεραπευτή μπορεί να σας δείξει ότι οι προσδοκίες σας είναι πολύ υψηλές. Εκπαιδευτικό υλικό που περιγράφει τα αναπτυξιακά και κρίσιμα στάδια, μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε το παιδί σας πιο ρεαλιστικά.

Τι Μπορούν να κάνουν οι Γονείς

Όπως και με τόσα άλλα, η ανάπτυξη του λόγου είναι μία ανάμειξη φύσης και ανατροφής. Η γενετική καταβολή, εν μέρει, καθορίζει τη νοημοσύνη, την ανάπτυξη του λόγου και της γλώσσας. Παρ’ όλα αυτά, πολλά εξαρτώνται από το περιβάλλον. Ένα παιδί αλληλεπιδρά επαρκώς στο σπίτι, ή στον παιδικό σταθμό; Υπάρχουν ευκαιρίες για διάλογο και συμμετοχή; Τι είδους ανατροφοδότηση παίρνει το παιδί;

Όταν υπάρχουν προβλήματα στην ομιλία, τη γλώσσα, την ακοή, ή άλλα αναπτυξιακά, τότε η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να παρέχει την απαραίτητη βοήθεια που χρειάζεται ένα παιδί. Όταν υπάρχει μια καλύτερη κατανόηση του λόγου για τον οποίο δεν μπορεί να μιλήσει ένα παιδί, μπορείτε να μάθετε τρόπους να το ενθαρρύνετε στη γλωσσική ανάπτυξη. Παρακάτω θα βρείτε μερικές γενικές συμβουλές, για να τις χρησιμοποιήσετε στο σπίτι:

• Να περνάτε πολύ χρόνο επικοινωνόντας με το παιδί σας, ακόμη και κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας – μιλώντας, τραγουδώντας και ενθαρρύνoντας τη μίμηση ήχων και χειρονομιών.
• Διαβάστε στο παιδί σας, αρχίζοντας ακόμη και από τους έξι μήνες. Δε χρειάζεται να τελειώσετε ολόκληρο το βιβλίο, αλλά ψάξτε για βιβλία κατάλληλα για την ηλικία μαλακά, ή μικρά, ή με εικόνες, που ενθαρρύνουν το παιδί να κοιτάει, ενώ εσείς θα ονομάζετε τις εικόνες. Προσπαθήστε να ξεκινήσετε με ένα κλασσικό βιβλίο (όπως το : «χάιδεψε το κουνέλι», στο οποίο το παιδί σας μιμείται την κίνηση του χαιδέματος), ή με βιβλία με κείμενα που μπορούν να αγγίξουν τα παιδιά. Αργότερα, αφήστε το παιδί σας να δείχνει σε αναγνωρίσιμες εικόνες και να προσπαθεί να τις ονομάσει. Μετά, προχωρήστε σε παιδικά τραγουδάκια, που να έχουν ευχάριστο ρυθμό. Προοδεύστε σε βιβλία με προβλέψιμες ιστορίες, που επιτρέπουν στα παιδιά να προβλέπουν τι θα συμβεί. Το μικρό σας μπορεί ακόμη και να ξεκινήσει να απομνημονεύει τις αγαπημένες του ιστορίες.
• Χρησιμοποιήστε καθημερινές καταστάσεις για την ενίσχυση της ομιλίας και του λόγου του παιδιού σας. Με άλλα λόγια, διαμορφώστε το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, ονομάστε φαγητά στο παντοπωλείο, εξηγείστε τι κάνετε καθώς μαγειρεύετε ένα γεύμα, ή καθαρίζετε ένα δωμάτιο, δείχνοντας αντικείμενα μέσα στο σπίτι, ακόμη και όταν οδηγείτε, να ονομάζετε τους ήχους που ακούτε. Κάντε ερωτήσεις και αναγνωρίστε τις απαντήσεις του παιδιού σας (ακόμη και όταν είναι δύσκολο να κατανοηθούν). Κάντε απλά τα πράγματα, αλλά ποτέ μη χρησιμοποιήσετε «μωρουδίστικη ομιλία».

Όποια και αν είναι η ηλικία του παιδιού σας, αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα έγκαιρα, είναι η καλύτερη προσσέγγιση για να τα βοηθήσετε με την καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας. Με την κατάλληλη θεραπεία και την πάροδο του χρόνου, το παιδί θα μπορεί να επικοινωνήσει μαζί σας, αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο.

Πηγή: http://kidshealth.org