Αναπτυξιακή Φωνολογική Διαταραχή
Η ανάπτυξη του λόγου δεν είναι ίδια σε όλα τα παιδιά. Κάποια παιδιά καθυστερούν να μιλήσουν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν χειρονομίες και ήχους για να εκφράσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Ορισμένα παιδιά μπορεί να αναπτύσσονται φυσιολογικά σε ορισμένους τομείς της γλώσσας ενώ να καθυστερούν σε άλλους. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να κατανοεί τον προφορικό λόγο, έτσι ώστε να ακολουθεί λεκτικά παραγγέλματα, αλλά να έχει δυσκολίες στην έκφραση. Η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δείκτες πρόβλεψης των ακαδημαϊκών επιδόσεων κ του νοητικού επιπέδου του παιδιού.
Η φωνολογία αναφέρεται στην ικανότητα του παιδιού να μάθει και να αποθηκεύσει τους σημαντικούς ήχους της γλώσσας ( τα φωνήματα) καθώς και τους κανόνες για το συνδυασμό των ήχων ώστε να μπορεί να σχηματίσει λέξεις με νόημα. Έχει διαπιστωθεί πως τα φωνολογικά ελλείματα αποτελούν το βασικό παράγοντα ο οποίος θεωρείται υπεύθυνος για τις διαταραχές επικοινωνίας και μάθησης των παιδιών τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ομιλία και την ανάγνωση.
Η διάκριση των φωνημάτων στον προφορικό λόγο δεν αποτελεί πάντα εύκολο εγχείρημα για τα μικρά παιδιά. Έχει διαπιστωθεί ότι στην ηλικία των 7 ετών περίπου το 80% περίπου των παιδιών είναι ικανά να διακρίνουν τις συλλαβές και τα φωνήματα στις λέξεις. Τα υπόλοιπα παιδιά, τα οποία δυσκολεύονται να κάνουν αυτή τη διάκριση, είναι συνήθως τα παιδιά που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην ανάγνωση.
Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο απαιτεί από το παιδί τη σύνδεση του προφορικού με το γραπτό λόγο. Για αυτό σηματοδοτεί συνήθως τη χρονική στιγμή οπότε τα προβλήματα ομιλίας που είχε κατά την προσχολική ηλικία το παιδί, μπορεί πλέον να εκδηλωθούν ως μαθησιακές δυσκολίες. Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής είναι συνήθως αυτά τα οποία δεν κατανοούν εύκολα τη σχέση μεταξύ της γραπτής και προφορικής αναπαράστασης των φωνημάτων, μεταξύ δηλαδή των φθόγγων και των γραμμάτων της αλφαβήτου. Αυτά τα παιδιά δυσκολεύονται επίσης να χειριστούν αποτελεσματικά τα φωνήματα σε συλλαβές και λέξεις. Αυτή λοιπόν η ελλιπής φωνολογική ενημερότητα φαίνεται να είναι πρόδρομος των δυσκολιών ανάγνωσης. Ο δάσκαλος μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει τις δυσκολίες φωνολογικής ενημερότητας αν ζητήσει από το παιδί να προφέρει κάποια λέξη ή συλλαβή παραλείποντας κάποιο γράμμα. Για παράδειγμα μπορεί να πει «ντα» και να ζητήσει από το παιδί να επαναλάβει παραλείποντας το «ν» ή το «τ». Προκειμένου να διακρίνει την ικανότητα του παιδιού να αναμιγνύει τους ήχους, ο δάσκαλος μπορεί να πει τρεις ήχους ( για παράδειγμα τους ήχους λ, α και ρ) και να ζητήσει από το παιδί να πει μια συλλαβή η οποία να περιέχει αυτούς τους ήχους (για παράδειγμα λαρ).
