Ο Θανάσης είναι 12 ετών, και έχει διαταραχή άγχους αποχωρισμού. Ο πατέρας του ταξιδεύει συχνά με το αεροπλάνο για επαγγελματικούς λόγους. Κάθε φορά που ο Θανάσης τον αποχαιρετά, τον κυριαρχεί η αίσθηση ότι τον αποχαιρετά για πάντα και βιώνει στη συνέχεια μια κατάσταση πένθους. Όταν βγαίνει από το σπίτι με τους γονείς του, ο Θανάσης διακατέχεται από την ανησυχία ότι θα τους χάσει και γαντζώνεται πάνω τους. Το καλοκαίρι μάλιστα δεν πήγε διακοπές με τους προσκόπους, όπως συνήθιζε κάθε χρόνο γιατί τον είχε κυριεύσει η ιδέα πως στην επιστροφή μπορεί να μην έβρισκε τους γονείς του να τον περιμένουν στη στάση του λεωφορείου. Τον τελευταίο καιρό αναστατώνεται συχνά στον ύπνο του από το εξής όνειρο: Βρίσκεται στο σταθμό του τρένου μαζί με τη μητέρα και τον αδερφό του για να πάνε βόλτα. Όταν έρχεται το τρένο, αυτός μπαίνει μέσα βιαστικός, όμως πίσω του κλείνουν οι πόρτες χωρίς να επιβιβαστούν η μητέρα και ο αδερφός του. Έτσι χάνεται από την οικογένεια του.
Τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι φυσιολογικό να παρουσιάζουν κάποιου βαθμό άγχος σε περιπτώσεις απομάκρυνσης από το σπίτι και πραγματικού ή ενδεχόμενου αποχωρισμού από τα άτομα στα οποία είναι προσκολλημένα. Ειδικά το άγχος αποχωρισμού σε μικρά παιδιά είναι φυσιολογικό. Σχεδόν όλα τα παιδιά ηλικίας 6- 30 μηνών έχουν άγχος αποχωρισμού και είναι προσκολλημένα στους γονείς τους σε κάποιο βαθμό.(Kearney et al,2003) Όταν ωστόσο το άγχος αυτό είναι υπερβολικής έντασης και εκδηλώνεται σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, όπως ο Θανάσης, τότε ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη της διαταραχής άγχους αποχωρισμού.
Για τη διάγνωση της διαταραχής θα πρέπει το άγχος να είναι δυσανάλογο της χρονολογικής ηλικίας και του προσδοκώμενου αναπτυξιακού επιπέδου του παιδιού. Να εκδηλώνεται με ασυνήθη βαρύτητα και να σχετίζεται με προβλήματα κοινωνικής λειτουργικότητας.
Τι προκαλεί διαταραχή άγχους αποχωρισμού στο παιδί;
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η ΔΑΑ προκαλείται τόσο από βιολογικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ένα παιδί μπορεί να κληρονομήσει την τάση να είναι ανήσυχο. Μια ανισορροπία δύο χημικών ουσιών στον εγκέφαλο (νορεπινεφρίνη και σεροτονίνη) παίζει πιθανότατα κάποιο ρόλο.
Ένα παιδί επίσης μπορεί να μάθει να είναι αγχωμένο και φοβισμένο από τα μέλη της οικογένειας του. Επιπλέον ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να προκαλέσει ΔΑΑ.
Ποια παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού;
Συμβαίνει εξίσου σε αγόρια και κορίτσια. Τα παιδιά που έχουν γονείς με αγχώδη διαταραχή ή κατάθλιψη καθώς και παιδιά με έντονο άγχος για τους ξένους στη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ΔΑΑ.
Εκλυτικοί παράγοντες μπορεί να είναι οι πραγματικοί αποχωρισμοί, το διαζύγιο των γονέων, ο θάνατος, η μετακόμιση της οικογένειας, οι αλλαγές μέσα στην οικογένεια και οι οικογενειακές κρίσεις. Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια ή ύστερα από σωματικές ασθένειες ή ιατρικές διαδικασίες.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΔΑΑ;
Υπερβολική ανησυχία όταν επίκειται αποχωρισμός από το σπίτι ή από κύρια πρόσωπα προσκόλλησης.
Υπερβολική ή επίμονη ανησυχία του παιδιού ότι θα χάσει κύρια πρόσωπα ή ότι μπορεί να τους συμβεί κάποιο κακό, όπως ασθένεια, τραυματισμός, καταστροφές ή θάνατος.
Επίμονη και υπερβολική ανησυχία του παιδιού ότι θα του συμβεί ένα δυσάρεστο γεγονός, π.χ ότι θα χαθεί, θα απαχθεί, θα έχει ατύχημα, θα αρρωστήσει. Το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα, τον αποχωρισμό του από κάποιο σημαντικό πρόσωπο.
Επίμονη απροθυμία ή άρνηση του παιδιού να βγει έξω, να απομακρυνθεί από το σπίτι, να πάει στο σχολείο ή οπουδήποτε αλλού, λόγω φόβου αποχωρισμού.
Επίμονος και υπερβολικός φόβος ή απροθυμία του παιδιού να μείνει μόνο του ή χωρίς τα κύρια πρόσωπα φροντίδας στο σπίτι ή σε άλλο περιβάλλον.
Επίμονη απροθυμία ή άρνηση να κοιμηθεί εκτός σπιτιού ή να κοιμηθεί χωρίς να είναι κοντά του ένα κύριο πρόσωπο προσκόλλησης.
Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό.
Επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικά συμπτώματα (π.χ πονοκέφαλοι, στομαχικοί πόνοι, ναυτία, εμετός) όταν το άτομο αποχωρίζεται ή πρόκειται να αποχωριστεί κύρια πρόσωπα προσκόλλησης.
Τα συμπτώματα της ΔΑΑ μπορεί να μοιάζουν με άλλα προβλήματα. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας βλέπει έναν ειδικό για διάγνωση.
Πως διαγιγνώσκεται η ΔΑΑ;
Ένας παιδοψυχίατρος ή άλλος ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να διαγνώσει τη ΔΑΑ και θα πρέπει η ανησυχία ή ο φόβος του για την απομάκρυνση του από τα μέλη της οικογένειας του, να διαρκούν για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες.
Εάν το παιδί σας έχει και σωματικά συμπτώματα, ο ειδικός μπορεί να αξιολογήσει το παιδί σας για να αποκλείσει άλλες αιτίες για τα συμπτώματα.
Πως αντιμετωπίζεται η ΔΑΑ σε ένα παιδί;
Η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τα συμπτώματα, την ηλικία και την γενική υγεία του παιδιού. Θα εξαρτηθεί επίσης από το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει ένα μείγμα από τα ακόλουθα:
Ψυχολογική θεραπεία: Ο θεραπευτής θα βοηθήσει το παιδί να μάθει πώς να διαχειρίζεται καλύτερα το άγχος του.
Φάρμακα: Όταν τα συμπτώματα είναι μέτρια ή σοβαρά και επιμένουν παρά τις κατάλληλες ψυχοκοινωνικές και οικογενειακές θεραπευτικές παρεμβάσεις, μπορεί να προστεθεί αντικαταθλιπτική αγωγή για την αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού ή συνυπάρχουσας διαταραχής της διάθεσης.
Οικογενειακή θεραπεία: Οι γονείς παίζουν ζωτικό ρόλο σε κάθε θεραπεία.
Σχολείο: το σχολείο ενός παιδιού μπορεί επίσης να εμπλακεί στη φροντίδα και βοήθεια του παιδιού.
Πως μπορώ να βοηθήσω στη πρόληψη της ΔΑΑ;
Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν πώς να αποτρέψουν τη ΔΑΑ σε παιδιά και εφήβους. Αλλά αν παρατηρήσετε σημάδια ΔΑΑ στο παιδί σας, μπορείτε να βοηθήσετε αναζητώντας μια αξιολόγηση το συντομότερο δυνατό. Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα και να ενισχύσει τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σας. Μπορεί επίσης να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να ζήσει με τη διαταραχή άγχους αποχωρισμού;
Οι γονείς, παίζετε βασικό ρόλο στη θεραπεία του παιδιού σας. Παρακάτω είναι μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε:
- Να είστε τυπικοί με τις συνεδρίες ψυχολογικής υποστήριξης που παρακολουθεί το παιδί σας.
- Δείξτε στο παιδί σας σιγουριά και υποστήριξη. Ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία που ταιριάζει στην ηλικία του.
- Αναγνωρίστε τις καταστάσεις που μπορεί να αγχώνουν το παιδί σας. Γνωρίζοντας τι αγχώνει το παιδί σας και προγραμματίζοντας εκ των προτέρων, μπορεί να μειώσει το άγχος του.
- Μιλήστε για τη δυσκολία του παιδιού σας. Συνεργαστείτε με τον ψυχολόγο και το σχολείο του παιδιού σας για να αναπτύξετε ένα σχέδιο θεραπείας. Υπενθυμίστε στους εκπαιδευτικούς ότι το παιδί σας θα χρειαστεί επιπλέον σιγουριά και υποστήριξη σε ορισμένες καταστάσεις.
- Απευθυνθείτε για υποστήριξη σε υπηρεσίες τοπικής κοινότητας. Η επικοινωνία με άλλους γονείς που έχουν παιδί με ΔΑΑ μπορεί να είναι χρήσιμη.
Πηγές:
https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=separation-anxiety-disorder-90-P02582
Mina K. Dulcan (2020) Συνοπτικός οδηγός στην Ψυχιατρική παιδιού και εφήβου. Θεσσαλονίκη. University studio Press
Simeon, J.G (1998). Ο ύπνος των παιδιών: διαταραχές και θεραπεία. Τσιαντής &Σ Μανωλόπουλος, Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, 2ο; τόμος. Αθήνα. Εκδόσεις Καστανιώτη.
