Δυσγραφία
Η γραφή είναι μια προέκταση της ανθρώπινης γλώσσας στο χώρο και τον χρόνο. Αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική δεξιότητα στη σχολική ηλικία. Μέσω γραπτών δοκιμασιών κρίνεται η σχολική επίδοση. Το 50% μιας τυπικής σχολικής μέρας αφιερώνεται στη γραφή και στη χρήση εργαλείων γραφής όπως είναι το χαρτί, το μολύβι, η γόμα, η ξύστρα.
Η γραφή δεν γεννιέται λοιπόν, στο χέρι αλλά στον εγκέφαλο. Το χέρι όσο και αν είναι απαραίτητο για τη διεξαγωγή της είναι απλά ένα εκτελεστικό όργανο. Η γραφή δεν είναι μια απλή συνήθεια που μαθαίνεται. Αντιπροσωπεύει μια περίπλοκη νευροαναπτυξιακή διαδικασία που αφορά πολλαπλούς μηχανισμούς και συνδέεται ουσιαστικά με την εγκεφαλική κυριαρχία (Καραπέτσας,1993).
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την σωστή γραφή είναι:
- Λεπτή κίνηση
- Αδρή κίνηση
- Συντονισμός κινήσεων
- Μυικός τόνος
- Πλευρίωση
- Αμφίπλευρη οργάνωση
- Σωματικό σχήμα
- Σύλληψη μολυβιού
- Οπτικοκινητικός συντονισμός
- Οπτική και οπτικοχωρική αντίληψη
- Προσανατολισμός στο χώρο
- Χρονικός προσανατολισμός
- Κατευθυντικότητα
- Μνήμη
- Ρυθμός
Διαταραχές σε έναν από τους ανωτέρω παράγοντες ή στην αρμονική συνεργασία μεταξύ τους, προκαλούν διαταραχές στη γραφή. Με τον όρο «διαταραχές γραφής» εννοούμε τις παθολογικές μορφές και τα ελαττώματα ή παραστρατήματα εκείνα που είναι επίμονα και έχουν κάποια διάρκεια ή νομοτέλεια, δίχως, φυσικά να εξετάζονται τα τυχαία σφάλματα που προέρχονται είτε από κούραση είτε από προσωρινή κάμψη της προσοχής και της βούλησης είτε από ελαφριές φυσιολογικές επιδράσεις από εξωτερικά γεγονότα είτε από μια προσωρινή ψυχική διαταραχή είτε από τελείως εξωτερικά μηχανικά αίτια.
Μια από αυτές τις διαταραχές είναι και η Δυσγραφία. Βάση του DSM-IV (επίσημο εγχειρίδιο διαφορικής διάγνωσης) η διαταραχή της γραπτής έκφρασης, δυσγραφία, δυσορθογραφία χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του παιδιού να συνθέσει ένα γραπτό κείμενο. Η μειωμένη αυτή δεξιότητα εκφράζεται με λάθη στη γραμματική ή στον τονισμό, κακή οργάνωση των παραγράφων, πολλά ορθογραφικά λάθη ( Δυσορθογραφία), πολύ κακό γράψιμο ( Δυσγραφία).
Συχνά, η διαταραχή αυτή συνυπάρχει με Διαταραχή της ανάγνωσης ( Δυσλεξία) ή Διαταραχή των μαθηματικών ( Δυσαριθμησία), με προβλήματα σε κινητικό συντονισμό ( Δυσπραξία) και με Διάσπαση Ελλειματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα ( ΔΕΠ-Υ). Είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί μόνη της.
Η Δυσγραφία μπορεί να χωριστεί στις δύο ακόλουθες κατηγορίες, αναπτυξιακή και επίκτητη. Η αναπτυξιακή δυσγραφία εκδηλώνεται ως μια σημαντική καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γραπτής έκφρασης, ενώ η επίκτητη μπορεί να οφείλεται σε εγκεφαλικό τραύμα ή ασθένεια.
Τα συχνά χαρακτηριστικά που συνήθως παρουσιάζει το γραπτό κείμενο ενός παιδιού με δυσγραφία είναι:
- Αλλοίωση του σχήματος των γραμμάτων.
- Άνισο μέγεθος γραμμάτων.
- Ελλιπής σεβασμός της οριζόντιας γραμμής και των περιθωρίων του τετραδίου.
- Άναρχη κατανομή κεφαλαίων και πεζών γραμμάτων.
- Μη τήρηση ίσων διαστημάτων μεταξύ γραμμάτων και λέξεων.
- Αργό ή γρήγορο ρυθμό γραφής που οδηγεί σε αποδιοργάνωση.
- Συχνές παραλείψεις γραμμάτων (χρώμα- χώμα), αντιμεταθέσεις (φάρος- αφρός), καθρεπτισμούς (σ-α, μ-η, Θ-Φ)
- Δυσκολία να κρατάει σημειώσεις, κατά την παράδοση του μαθήματος
Επιπλέον, τα παιδιά με δυσγραφία επιδεικνύουν συνήθως ανώριμη ή ιδιότυπη σύλληψη του μολυβιού – ορισμένες φορές και στάσης του σώματος – και ενδέχεται να απαιτούν περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις γραπτές εργασίες τους.
Η δυσγραφία είναι μία δυσκολία που επηρεάζει άμεσα το παιδί σε όλη τη μαθησιακή του εικόνα, το απογοητεύει όσον αφορά την παραγωγή αυτών που γνωρίζει, το κουράζει και κάνει γενικά όλη τη μαθησιακή διαδικασία επώδυνη και βαρετή. Για το λόγο αυτό η ποιότητα της γραφής είναι ένα σημείο όπου δίνουν πολύ μεγάλη σημασία εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου και τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας στην αξιολόγηση του παιδιού σχετικά με το εάν είναι έτοιμο να ενταχθεί στην Α΄ Δημοτικού.
Η αξιολόγηση γίνεται από τους Εργοθεραπευτές, μέσα από παρατήρηση και εξιδικευμένα τεστ, όπου αξιολογούν το επίπεδο γραφικής απόδοσης του παιδιού και την σχολική του ετοιμότητα.
