Στους εφήβους και στα παιδιά, τα ποσοστά των προβλημάτων ψυχικής υγείας είναι υψηλά. Διεθνή επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι ένα ποσοστό 10% με 20% των νέων παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές, για τις οποίες απαιτείται θεραπευτική παρέμβαση. Αντίθετα ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών παρουσιάζει προβλήματα, τα οποία όμως δεν είναι τόσο σοβαρά ώστε να χρήζουν εξειδικευμένης παρέμβασης.
Παρά το γεγονός ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας στα παιδιά και στους εφήβους επηρεάζουν σοβαρά το μέλλον τους, μόνο ένα μικρό ποσοστό παιδιών λαμβάνει βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας. Κάποιο από τους λόγους που μπορεί να οφείλεται αυτό είναι:
- Ελλιπής ενημέρωση των γονέων, των εκπαιδευτικών και γενικότερα όσων εμπλέκονται στη ζωή των παιδιών για θέματα ψυχοκοινωνικής υγείας των παιδιών και των εφήβων.
- Οι δυσκολίες πρόσβασης σε παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες, λόγω του μικρού αριθμού τους και των μεγάλων γεωγραφικών αποστάσεων, ειδικότερα στην επαρχία.
- Η καθυστέρηση στη διάγνωση του προβλήματος
- Το στίγμα που προκαλεί η αναζήτηση βοήθειας.
- Η δυσκολία των γονέων να μιλήσουν στο παιδί τους για την ανάγκη να δει ειδικό και
- Η άρνηση των ίδιων των παιδιών να μιλήσουν με ειδικό ψυχικής υγείας.
Οι γονείς νιώθουν πολύ αμήχανοι όταν πρέπει να μιλήσουν στο παιδί τους για την ανάγκη να επισκεφτεί ειδικό ψυχικής υγείας. Η συχνότερη ερώτηση στους ειδικούς, όταν τους επισκέπτονται οι γονείς και πριν φέρουν το παιδί είναι «πως θα του το πούμε; Τι θα του πούμε ότι είστε;».
Συχνότερα οι γονείς το θεωρούν δεδομένο ότι θα πουν ψέματα στο παιδί για το ρόλο του ειδικού. Πολλές φορές επιλέγουν να παρουσιάσουν τον ειδικό στο παιδί ως δάσκαλο, ως φίλο ή ως κάποιον με τον οποίο θα πάνε να παίξουν.
Διάφοροι λόγοι μπορεί να συνδέονται με αυτή τη δυσκολία:
- Ο φόβος των ίδιων των γονέων για το στιγματισμό τους
- Φόβος ότι απέτυχαν στο γονεικό τους ρόλο
- Ανησυχία, συνήθως ασυνείδητη, μήπως οι γονείς «χάσουν» το παιδί τους, γιατί ένα τρίτο πρόσωπο παρεμβαίνει και μπορεί να αποσπάσει την εμπιστοσύνη του
- Φόβος μήπως η διαδικασία της ψυχοθεραπείας αποκαλύψει διάφορα «οικογενειακά μυστικά» τα οποία συνδέονται με ενοχές και ντροπή
- Φόβος μήπως αναδυθούν δυσκολίες που τυχόν υπάρχουν στη σχέση των γονιών ή φόβος έλλειψης συνεννόησης μεταξύ τους.
Κάποιες φορές τα παιδιά αντιδρούν αρνητικά, όταν οι γονείς τους μιλούν για επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας, ειδικότερα οι έφηβοι, οι οποίοι διακρίνονται για την αντιδραστικότητα τους απέναντι σε οτιδήποτε μπορεί να αντιπροσωπεύει την εξουσία. Επιπλέον βιώνουν ένα κυκεώνα σωματικών και συναισθηματικών αλλαγών, που μπορεί να εγείρει φόβους για την ψυχική τους υγεία. Η επίσκεψη σε ειδικό ενδεχομένως να τους φέρει αντιμέτωπους με το φόβο της «τρέλας»: «είμαι τρελός, για να πάω σε ψυχολόγο;»
Είναι ωστόσο σημαντικό για την πορεία ης συνεργασίας του ειδικού με την οικογένεια, καθώς και για τη σχέση των γονέων με το παιδί τους, να υπάρχει ειλικρίνεια από την αρχή και ενημέρωση του παιδιού. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει την ταυτότητα του ανθρώπου που θα επισκεφτούν, το λόγο της επίσκεψης καθώς και ποια θα είναι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί. Έτσι αποφεύγεται η αποσιώπηση, η οποία θα μπορούσε να εγείρει ή να ενισχύσει φόβους και ανησυχίες. Η ενημέρωση αφορά τα παιδιά όλων των ηλικιών ανάλογα με το βαθμό κατανόησης που έχουν και με βάση την ηλικία τους. Συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να ειπωθεί στο παιδί:
- Που θα πάνε, πως είναι ο χώρος που θα επισκεφτούν
- Ποιον θα συναντήσουν εκεί ( για παράδειγμα ένα «κύριο ή μια κυρία που μιλάει με παιδιά και με τους γονείς τους)
- Ποια είναι τα θέματα τα οποία τους ανησυχούν και για τα οποία θα μπορούν να μιλήσουν εκεί.
- Ότι ο ειδικός θα τους ακούσει και θα τους πει τη γνώμη του για το τι πρέπει να γίνει σε σχέση με αυτά που τους ανησυχούν
Θα πρέπει το παιδί να ερωτηθεί εάν έχει καταλάβει αυτά που του έχουν εξηγηθεί, να ερωτηθεί πως αντιλαμβάνεται αυτά που έχει ακούσει, τι φαντάζεται για τη συνάντηση με τον ειδικό, τι περιμένει το ίδιο.
Επίσης είναι σημαντικό να μην δοθεί η εντύπωση ότι η συνάντηση με τον ειδικό είναι μια τιμωρία για τη συμπεριφορά του ή ότι ο ειδικός θα το τιμωρήσει. αντιθέτως, οι γονείς θα πρέπει να τονίσουν ότι νοιάζονται και θέλουν να βοηθήσουν πηγαίνοντας το παιδί στον ειδικό. Στα παιδιά όλων των ηλικιών, αλλά ειδικά στους εφήβους, είναι χρήσιμο κάποιες φορές να ομολογούν οι γονείς ότι και αυτοί ίσως να μην έχουν χειριστεί κάποια θέματα απόλυτα καλά, και ότι και αυτοί θα χρειαστούν βοήθεια, ώστε να έχουν καλύτερη επικοινωνία και συνεννόηση με το παιδί. Συχνά αυτό ανακουφίζει τα παιδιά διότι νιώθουν ότι ο γονιός μοιράζεται την ευθύνη για τι δυσκολίες που υπάρχουν στην οικογένεια.
Είναι σημαντικό να συγκρατήσουμε ότι η ενημέρωση του παιδιού από την αρχή για τη συνεργασία με τον ειδικό ψυχικής υγείας, διευκολύνει την έκβαση της συνεργασίας και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων για τα οποία ζητήθηκε βοήθεια. Το ίδιο σημαντικό είναι οι γονείς να αντιμετωπίζουν μια τέτοια συνεργασία σαν επιστράτευση βοήθειας: να βλέπουν δηλαδή τον ειδικό, το παιδί και τους εαυτούς τους σαν συμμάχους προς επίτευξη αυτού του στόχου και να το εκφράζουν αυτό και με τα λόγια και με τη συμπεριφορά τους στο παιδί, ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους όσο το δυνατόν περισσότερο.
Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. 2007. Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για…Εκδόσεις: ΚΟΑΝ
https://kidshealth.org/en/parents/finding-therapist.html
https://www.choc.org/news/what-you-need-to-know-about-taking-a-child-to-therapy/
Διαβάστε το άρθρο μας “Παιγνιοθεραπεία” στο παρακάτω link:
https://paidikoxamogelo.gr/project/paigniotherapeia/
psixologos-paidi-
